Merhaba — sizi sıcak bir selamla karşılıyorum. Bugün birlikte düşündürücü, biraz da “sayılara bakarken duyguyu da unutmamak” isteyen bir konuyu ele alacağız: ”Dünyada kaç leylek var?”
—
Erkeklerin objektif veri odaklı bakışı
Bilimsel yaklaşımla bakıldığında, tür düzeyinde küresel sayılar söz konusu olduğunda kesinlik yerini tahminlere bırakıyor. Örneğin, Ak Leylek (Ciconia ciconia) için hazırlanan değerlendirmeler dünya genelinde yaklaşık 700 000 ile 704 000 birey olduğunu işaret ediyor. ([BirdLife International][1])
Bir başka kaynağa göre, bu sayı “mating çiftler” (yani eşleşmiş ve üreyebilecek çift sayısı) üzerinden yaklaşık 330.000 çift olarak da ifade edilebilmiş. ([Hungary Today][2])
Bu veriler ışığında şunları söyleyebiliriz:
Sayı kesin değil, aralıklı bir tahmin mevcut.
Veriler çoğunlukla Avrupa–Orta Asya popülasyonuna odaklanmış. ([BirdLife International][1])
Tüm leylek türlerini kapsayan bir “dünya genel toplamı” yok; tür‑tür ayrı değerlendirilmiş durumda.
Bu yüzden “dünyada kaç leylek var?” sorusuna yuvarlak bir yanıt verilecekse, örneğin “yaklaşık 700 000 birey” diyebiliriz ama bu yalnızca ak leylek için ve tek başına tüm türleri kapsamaz.
—
Kadınların duygusal ve toplumsal etkiler odaklı bakışı
Veriler güzel, ama bu kuşların bizim yaşamlarımızla, kültürlerimizle ve çevremizle kurduğu bağlar da önemli. Leylek sadece bir rakam değil: göç yolları, yuvalarımızın çatılarında gördüğümüz sembolik varlığı, çocukluk anılarımızdaki “ev getiren leylek” imgesi…
Bu açıdan:
Leyleklerin yaşam alanlarının daralması, sulak alanların yok olması gibi çevresel sorunlar toplumsal etkiler doğuruyor.
Yuvalarının bulunduğu yerler sadece kuşlar için değil, insanlarla doğa arasında bir köprü. Bu köprünün zayıflaması demek toplumsal duyarlılığın azalması demek.
“Dünyada kaç leylek var?” sorusu aynı zamanda “gelecek nesil için bu kuşlara ne kadar yer bırakıyoruz?” sorusunu da içeriyor.
Yani sadece sayıya bakmak yetmiyor; bu sayının ardında bir ekosistem, bir kültür, bir duygusal bağ var.
—
Farklı türler ve dolayısıyla farklı sayı aralıkları
Önceye bakarsak:
Ak Leylek için yukarıda bahsedildiği gibi ~700 000 birey gibi bir tahmin var. ([BirdLife International][1])
Ama örneğin Süt Leyleği (Mycteria cinerea) gibi çok daha dar yayılımlı ve tehlike altında türlerde; burada dünya nüfusu birkaç bin birey düzeyinde. ([Vikipedi][3])
Bu durum şu anlamda önemli: “Leylek” dediğimizde tek bir tür akla gelmiyor, farklı coğrafyalarda farklı türler var ve her birinin durumu farklı.
Dolayısıyla:
Eğer yalnızca yaygın ve görece iyi durumda türleri ele alırsak “yaklaşık 700 000” gibi bir rakam geçerli olabilir.
Ama tüm leylek türlerini kapsarsak (yaygın + nadir), bu sayı çok daha yüksek olabilir ya da bazı türlerde sayılar ciddi biçimde düşük olabilir.
Araştırma yoğunluğu ve veri kalitesi türden türe değişiyor; bazı türlerde “veri eksikliği” hâlâ büyük bir sorun. ([ScienceDirect][4])
—
Siz ne düşünüyorsunuz?
Şunu sormak istiyorum:
Sizce “yaklaşık 700 000 birey” gibi bir tahmin, doğayı koruma açısından yeterli bir referans mı? Yoksa “bu sayının ardında kalan kültürel bağlar ve yerel ekosistemler” daha önemli mi?
Eğer bu kuş türlerinden birinin sayısı ciddi biçimde azalıyorsa, “kaç tane kaldı?” sorusunun önüne “hangi bölgede kaldı?” sorusu getirilmesi gerektiğini düşünüyor musunuz?
Kendi çevrenizde ya da ülkenizde (örneğin Türkiye’de) leylekleri gördüğünüzde, o kuşların sayısıyla ilgili düşünceleriniz, onların sembolik değeriyle nasıl örtüşüyor?
—
Sonuç olarak
Dünyada “kaç leylek var?” sorusuna verilen yanıt kısa ve net değil; çünkü:
Türlere göre farklılık var
Coğrafi olarak büyük değişkenlik var
Veriler bazı türlerde daha güvenilir, bazılarında eksik
Veri odaklı yaklaşım bize yaklaşık rakamlar sunuyor: örneğin ak leylek için ~700 000 birey gibi. Duygusal/toplumsal yaklaşım ise bize bu kuşların yalnızca rakam olmadığını, doğa‑insan bağının bir parçası olduğunu hatırlatıyor.
Sonuç olarak, bu kuşların varlığı hem rakamlarla hem de duygularla anlam kazanıyor.
—
Siz de görüşlerinizi paylaşırsanız çok memnun olurum: Bu konu hakkında düşündükleriniz neler?
[1]: “Migratory bird of the month: White Stork – BirdLife International”
[2]: “White Stork Population Finally Stabilizes after Previous Decline”
[3]: “Milky stork”
[4]: “The state of stork research globally: A systematic review”